پرس سرد و گرم، دو شیوه رایج روغن گیری هستند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. اما دستگاه پرس سرد چیست و روغن پرس سرد و گرم چه تفاوتی دارند؟ بطور کلی پرس سرد یا کلد پرس Cold Press با تمرکز بر حفظ ترکیبات مغذی و عطر طبیعی، مناسب افرادی است که به کیفیت روغن اهمیت می‌دهند و پرس گرم با بهره‌وری بالا، گزینه‌ای اقتصادی‌تر برای تولید انبوه روغن است.
تفاوت روغن‌های پرس سرد و گرم چیست؟
در فرآیند روغن گیری، دو روش پرس سرد و پرس گرم وجود دارد که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند. پرس سرد چیست؟ روغن پرس سرد بدون حرارت یا با دمایی کمتر از 45 درجه سانتی گراد استخراج و باعث حفظ مواد مغذی، طعم طبیعی و رایحه اصیل روغن می‌شود. روغن های پرس سرد به دلیل نگهداری بهتر و حفظ ویتامین ها، گزینه‌ای ایده‌آل برای مصرف خام مانند غذاهای سرد هستند.
اما پرس گرم چیست؟ پرس گرم با اعمال دمای بالا معمولاً تا 100 درجه سانتی گراد به دانه ها، بازدهی بیشتری در استخراج روغن دارد. اگرچه این روش به کاهش برخی از خواص تغذیه ای منجر می‌شود؛ اما برای مصارف صنعتی و تولید انبوه مناسب‌تر است. همچنین روغن‌های حاصل از پرس گرم در برابر اکسیداسیون مقاوم‌تر بوده و ماندگاری بیشتری دارند. پالایش روغن در روش پرس گرم برای حذف ناخالصی‌ها ضروری است، اما ممکن است بر طعم و برخی خواص تغذیه‌ای روغن تأثیر بگذارد.
مزایا و معایب دستگاه روغن گیری پرس سرد و گرم
روش های پرس سرد و پرس گرم هر کدام مزایا و معایب خاصی دارند که آن‌ها را برای مصارف مختلف متمایز می‌کند. اما کدام روش نیازهای تغذیه ای شما را بهتر برآورده می‌کند؟ در جدول زیر مزایا و معایب هر دو روش آورده شده است تا بتوانید مقایسه دقیقی داشته باشید.
| روش استخراج | مزایا | معایب |
| پرس سرد | – حفظ خواص تغذیه ای و مواد مغذی | – بازدهی کمتر در استخراج روغن |
| – طعم و عطر طبیعی و بدون تغییر | – هزینه تولید بالاتر | |
| – مناسب برای مصارف خام و تغذیه سالم | – ماندگاری کوتاه تر در برخی موارد | |
| پرس گرم | – بازدهی بیشتر در استخراج روغن | – کاهش برخی از مواد مغذی و ویتامین ها |
| – مقاوم تر در برابر اکسیداسیون و دارای ماندگاری بیشتر | – نیاز به تصفیه و احتمال تغییر در طعم طبیعی روغن | |
| – مناسب برای تولید انبوه و پخت و پز با دمای بالا | – از دست دادن بخشی از ترکیبات آنتی اکسیدانی |
انتخاب بین دستگاه پرس سرد و گرم بستگی به نیاز شما دارد: کیفیت و خواص تغذیه ای یا تولید اقتصادی و بهره‌وری بالا؟ هر کدام کاربرد خاص خود را در دنیای آشپزی و صنایع غذایی دارند. در ادامه با خصوصیات هر دو روش بیشتر آشنا خواهید شد.
تفاوت خواص روغن کنجد پرس سرد و گرم
روش استخراج روغن تأثیر مستقیمی بر کیفیت و ترکیبات نهایی آن دارد. در پرس سرد دانه‌های روغنی بدون اعمال حرارت یا با حرارت کم فشرده می‌شوند؛ که منجر به حفظ ترکیبات حساس به دما مانند آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین ها می‌گردد. به عنوان مثال در روغن کنجد پرس سرد، میزان توکوفرول ها (ویتامین E) بالاتر است که به پایداری اکسیداتیو و خواص آنتی اکسیدانی آن کمک می‌کند.
در مقابل پرس گرم شامل حرارت دهی دانه ها قبل از استخراج است که می‌تواند منجر به کاهش برخی ترکیبات مفید شود. با این حال این روش بازدهی استخراج را افزایش داده و ممکن است پایداری روغن در برابر اکسیداسیون را بهبود بخشد.
اکسیداسیون یک فرایند شیمیایی است که می‌تواند کیفیت و ماندگاری روغن‌ها را کاهش دهد؛ حضور ترکیبات آنتی‌اکسیدانی به جلوگیری از این فرایند کمک می‌کند.
مطالعه‌ای در مجله علوم و صنایع غذایی ایران نشان داده است که روغن کنجد استخراج شده به روش پرس سرد دارای مقادیر بالاتری از ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی نسبت به روش های دیگر است و به طور کلی، خواص خود را بسیار بهتر حفظ می‌کند، بنابراین کسانی که نمی‌دانند روغن کنجد پرس سرد یا گرم را استفاده کنند باید این نکته را مد نظر بگیرند.
نقش المنت در دستگاه روغن گیری کلد پرس Cold Press
در فرآیند روغن گیری به روش پرس سرد، کنترل دما برای حفظ خواص طبیعی روغن اهمیت ویژه‌ای دارد. المنت های تعبیه شده در دستگاه روغن گیری، وظیفه دارند تا دمای محیط فشرده سازی را در حد معینی تنظیم کنند؛ به طوری که گرمای ناشی از اصطکاک دستگاه از حد مجاز فراتر نرود. این تنظیم دقیق دما تضمین می‌کند که خواص ارزشمند روغن از جمله ویتامین ها و اسیدهای چرب مفید حفظ شوند.
علاوه بر این المنت ها به نرمتر شدن دانه ها و کاهش فشار مکانیکی در دستگاه کمک می‌کنند. به عنوان مثال در روغن گیری کنجد به روش پرس سرد، المنت ها باعث می‌شوند که دانه ها راحت‌تر فشرده شده و فرآیند استخراج روغن بدون انسداد انجام شود. با این حال دمای تولید همواره زیر 45 درجه سانتی گراد باقی می‌ماند تا استانداردهای پرس سرد رعایت شود.
عملکرد المنت ها نه تنها بهره‌وری دستگاه را افزایش می‌دهد، بلکه کیفیت محصول نهایی را نیز به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد. این فناوری تعادلی دقیق میان کارایی مکانیکی و حفظ خواص تغذیه ای ایجاد می‌کند.
انتخاب بهترین روش روغن گیری بر اساس نیاز و کاربرد
برای انتخاب بین روغن پرس سرد و گرم، ابتدا باید هدف خود را از استفاده از روغن مشخص کنید. آیا به دنبال روغنی هستید که خواص طبیعی و عطر اصلی دانه ها را حفظ کرده باشد؟ یا اینکه برای شما ماندگاری و بازدهی بیشتر اولویت دارد؟
اگر روغنی می‌خواهید که برای تهیه سالادها، مصارف آرایشی یا استفاده های خام مناسب باشد، روغن پرس سرد به دلیل حفظ ترکیبات مغذی انتخاب مناسب‌تری است. اما اگر به دنبال تولید حجم بیشتری از روغن با قابلیت استفاده در پخت و پزهای سنگین(طولانی مدت و با دمای بالا) هستید، پرس گرم گزینه‌ای کارآمدتر خواهد بود.
یکی از عوامل مهم در انتخاب روغن، نقطه دود روغن است. روغن های پرس سرد به دلیل حفظ ترکیبات طبیعی، نقطه دود پایین تری دارند و برای مصارف خام و دماهای پایین مناسب‌تر هستند. اما روغن های پرس گرم به دلیل فرایند حرارت دهی اولیه، نقطه دود بالاتری دارند و برای پخت و پز با حرارت زیاد، گزینه بسیار بهتری محسوب می‌شوند.
نتیجه گیری
اگر به دنبال حفظ سلامتی و طعم اصیل غذا هستید، قطعاً روغن پرس سرد گزینه بهتری است. اما برای آشپزی روزمره یا استفاده صنعتی، دستگاه پرس گرم به دلیل ماندگاری بیشتر و مقاومت در برابر حرارت، کاربردی تر خواهد بود. با شناخت تفاوت ها و توجه به نیازهای خود می‌توانید انتخابی کنید که سلامت، کارایی و کیفیت را در کنار هم به شما ارائه دهد.