روغن اسپند که از دانه‌های گیاه اسپند (Peganum harmala) استخراج می‌شود، از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته است. این روغن دارای ترکیبات فعالی مانند آلکالوئیدهای هارمین، هارمالین و پگانین است که خواص دارویی متعددی دارند. در این مقاله به بررسی خواص روغن اسفند، روش‌های استخراج و نحوه استفاده از این روغن می‌پردازیم.
طبع روغن اسپند در طب سنتی چگونه است؟
طبق اصول طب سنتی، روغن گیاه اسپند دارای طبیعت گرم و خشک است. این ویژگی باعث افزایش گرما و تحرک در نواحی مورد استفاده شده می‌شود و می‌تواند به تعدیل اختلالات ناشی از خنکی یا رطوبت بدن کمک کند.
خواص درمانی روغن اسپند
از نظر متخصصین طب سنتی روغن استخراج‌شده از دانه‌های گیاه اسپند به‌عنوان یک داروی مؤثر برای درمان و تسکین بسیاری از اختلالات می‌باشد. در ادامه به برخی از خواص این روغن اشاره می‌کنیم.
- رفع گرفتگی عضلات و بهبود گردش خون
- ضد التهاب و ضدعفونی کننده
- رفع گرفتگی عضلات و رگ ها
- درمان خواب رفتگی دست و پا
- کمک به درمان صرع
- درمان رعشه و پرش ناگهانی بدن
- افزایش میل جنسی و بهبود باروری
- تسکین درد گوش
- تسکین درد سیاتیک
- کاهش درد مفاصل
- رفع سردی رحم و کلیه
- بهبود گوارش معده
- کمک به لاغری و کاهش چربی بدن
- کاهش چین‌وچروک و بهبود ترک‌های پوستی
- روشن‌کنندگی و شفافیت پوست
- جلوگیری از سفیدی زودرس مو
- کاهش شوره، خارش و التهاب کف سر
- کاهش چین و چروک و ترک های پوستی
- روشن کنندگی و شفافیت پوست
خواص شگفت انگیز روغن اسپند
۱. خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی
در طب سنتی به ویژگی‌های ضدعفونی‌کننده و پاک‌کنندگی روغن اسپند اشاره زیادی شده است. این روغن به‌صورت موضعی در درمان زخم‌ها و مشکلات پوستی به‌عنوان یک عامل ضدعفونی کننده برای پیشگیرانه از عفونت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2. کاهش دردهای مفصلی و عضلانی
ماساژ موضعی با روغن اسپند می‌تواند به کاهش دردهای مفصلی، آرتروز، رماتیسم و سیاتیک کمک کند. این روغن با خاصیت گرم‌کنندگی خود، به بهبود گردش خون و کاهش التهاب و درد گوش، زانو، کمر و بقیه نواحی بدن کمک می‌کند.
3. بهبود عملکرد دستگاه گوارش
به‌عنوان یک ماده گرم‌کننده، روغن گیاه اسپند در طب سنتی برای بهبود هضم غذا، رفع نفخ و سوءهاضمه نیز به کار رفته است. مصرف کنترل‌شده آن، در نظر حکما می‌تواند به تقویت عملکرد معده و روده کمک کند.
گیاه معجزه آسای اسپند
4. رفع سردی کلیه و رحم
یکی از خواص روغن اسپند برای رحم و کلیه‌ها رفع سردی و کمک به سلامتی آن است، استفاده از روغن اسفند برای ماساژ ناحیه کمر و زیر شکم می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها و رحم کمک کند و مشکلات ناشی از سردی این اندام‌ها را کاهش دهد.
5. آرام‌بخش و تسکین دهنده
برخی از منابع طب سنتی معتقدند که استفاده موضعی از روغن اسپند در نقاط معین بدن، می‌تواند به آرامش سیستم عصبی و کاهش اضطراب کمک کند.
6. بهبود سلامت پوست و مو
یکی از خواص روغن اسپند برای پوست صورت و مو این است که این روغن با داشتن خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدالتهابی، در درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، خشکی، لک و جوش صورت مؤثر است. همچنین، ماساژ پوست سر با روغن گیاه اسفند می‌تواند رشد مو را تحریک کرده و از ریزش آن جلوگیری کند و با تقویت فولیکول‌های مو از سفیدی زودرس موها جلوگیری کند.
7. آرام‌بخش و بهبود خواب
بخور روغن اسپند اثر آرام‌بخش دارد و می‌تواند به کاهش استرس، اضطراب و بی‌خوابی کمک کند. این خاصیت به دلیل اثر ترکیبات آن بر سیستم عصبی است.
خاصیت تسکین دهندگی روغن اسپند
روش‌های استخراج روغن اسفند
روغن گیاه اسپند از دانه‌های آن به روش‌های مختلفی استخراج می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
روش سنتی: ریختن دانه‌های اسپند در روغن زیتون یا کنجد و حرارت دادن به آن
روش پرس سرد: استخراج روغن اسپند توسط دستگاه روغن گیری پرس سرد
طریقه استفاده از روغن اسپند چگونه است؟
برای پوست: چند قطره از روغن را با روغن حامل (مانند روغن بادام یا نارگیل) ترکیب کرده و روی پوست ماساژ دهید
برای مو: چند قطره از روغن را روی پوست سر ماساژ دهید و پس از ۳۰ دقیقه بشویید
برای بخور: چند قطره روغن را در آب داغ بریزید و بخور دهید تا اثر آرام‌بخش آن را تجربه کنید
به صورت خوراکی: فقط تحت نظر پزشک و به مقدار بسیار کم
روغن اسپند با خواص و فوائد متعددی که دارد، به عنوان یک داروی فوق العاده برای بسیاری از مشکلات و امراض بدن استفاده می‌شود، از خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابی گرفته تا آرام‌بخش بودن و بهبود سلامت پوست و مو، این روغن کاربردهای فراوانی دارد. با این حال، استفاده از آن باید با احتیاط و با مشورت پزشک متخصص انجام شود.
منابع:
Zare, M., et al. (2019). Antimicrobial Effects of Peganum harmala Extract. PMC6823531.
Gharibi, S., et al. (2018). Traditional Uses and Phytochemical Analysis of Peganum harmala. Iranian Journal of Natural Products.
Mahmoudi, H., et al. (2015). The Pharmacological Potential of Peganum harmala: A Review. Planta Medica, 81, 159-165.
Aghili, M., et al. (2016). Extraction and Chemical Composition of Peganum harmala Oil. Journal of Essential Oil Research, 28(2), 120-126.